O posasti nacionalizma

[Lavlje_srce]

Nakon postavljanja eseja Danila Kisa 'O nacionalizmu' na susjednu temu, kao uvod u temu postavljam inspirativan tekst Nikolaja Berdjajeva s kojim se vecinski slazem, mada nisam pobornica socijalizma. Vjerujem u umjerenu liberalnu demokratiju. Nacionalizam je zamka, iluzija moci, ego trip, privid individualizma kako lijepo rece Kis.

"Sablazan nacionalizma i robovanje nacionalizmu je dublji oblik robovanja od robovanja etatizmu. Od svih "nadličnih" vrednosti čovek najlakše pristaje da sebe potčini vrednosti nacionalnoga, sebe najlakše oseća delom nacionalne celine. To je veoma duboko ukorenjeno u čovekovom emocionalnom životu, dublje od odnosa prema državi.

Ali nacionalizam, ispisan na zastavama svih desnih partija, predstavlja već po sebi složenu pojavu. Videćemo da je sama ideja nacije i nacionalnosti proizvod racionalizacije.

Vladimir Solovjov, koji je 80-ih godina prošlog [19.] veka vodio borbu protiv ruskog zoološkog nacionalizma, pravi razliku između egoizma i ličnosti. On tvrdi da je, s hrišćanske tačke gledišta, nacionalni egoizam (nacionalizam) podjednako za osudu kao i lični egoizam. Obično se misli da je nacionalni egoizam moralna dužnost ličnosti i da ne znači egoizam ličnosti, nego njenu požrtvovanost i heroizam. To je veoma značajan rezultat objektivacije. Kada se ono najgore što postoji u čoveku prenosi na kolektivne realnosti, koje se smatraju idealnim i nadličnim, onda ono postaje dobro i čak se pretvara u dužnost. Egoizam, koristoljublje, sumnja, gordost, volja za moć, mržnja prema drugima, nasilje, sve postaje vrlina kada se sa ličnosti prenosi na nacionalnu celinu. Naciji je sve dozvoljeno, u njeno ime se mogu izvršiti i dela koja sa ljudske tačke gledišta predstavljaju zločin. Moral nacije ne želi da zna za ljudskost. Kratak je život pojedinačnog čoveka; život, pak, nacije je dug, on može da traje hiljadu godina. Život nacije ostvaruje vezu vremena koju ne može da ostvari pojedinačni čovek. Pojedinačni čovek oseća vezu sa prethodnim pokolenjima kroz život nacije. "Nacionalno" imponuje svojom dubokom ukorenjenošću u dugotrajan život.

Tu nailazimo na isti problem: gde je egzistencijalno središte, gde je organ savesti: u ličnosti ili u naciji? Personalizam negira da se egzistencijalno središte, središte svesti, nalazi u naciji ili u bilo kojoj drugoj kolektivnoj, neljudskoj realnosti. Ono je uvek u ličnosti. Ličnost nije deo nacije, nacionalnost je deo ličnosti i nalazi se u njoj kao jedno od njenih sadržajnih obeležja.

Nacionalno ulazi u konkretnog čoveka. Jedino u tome je delimična primena one istine da se univerzum nalazi u ličnosti, a ne ličnost u univerzumu. Nacionalnost je okruženje koje napaja ličnost. Nacionalizam je oblik idolopoklonstva i ropstva, rođenog eksteriorizacijom i objektivacijom. Nacionalizam, koji je jedno od porobljavanja nastalih ispadanjem univerzuma iz čoveka, nosi erotski karakter. On se pokreće zahvaljujući erosu i antierosu i po svojoj prirodi je antietičan. Primena etičkih ocena na život nacije čini nacionalizam nemogućim. To je jedan od konflikata erosa i etosa. Nacionalizam, koji je u svojoj dubini erotska sablazan, uvek se hrani lažju i bez laži ne može da se snađe. Laž su već i nacionalna samosvest i uobraženost, toliko smešne i glupe kada se posmatraju sa strane.

Nacionalni egocentrizam, nacionalna zatvorenost, ksenofobija nipošto nisu bolji od ličnog egocentrizma, zatvorenosti i neprijateljstva prema drugim ljudima, i isto tako uvlače u fiktivni i iluzorni život. Nacionalizam je idealizovani oblik čovekovog samouznošenja. Ljubav prema svome narodu (videćemo da narod nije isto što i nacija) jeste veoma prirodno i dobro osećanje, ali nacionalizam zahteva mržnju, neprijateljstvo, prezir prema drugim narodima. Nacionalizam je već potencijalni rat. Ali, glavna laž rođena u nacionalizmu je u tome što, kada god se govori o "nacionalnom" idealu, o dobru "nacionalne" celine, "nacionalnom" jedinstvu, "nacionalnom" pozivu i dr., onda se "nacionalno" uvek povezuje sa privilegovanom vladajućom manjinom, obično s klasama koje vladaju svojinom. Pod "nacijom", "nacionalnim" nikada se ne shvataju ljudi, konkretna bića, nego apstraktni princip pogodan za neke socijalne grupe. U ovom je izvorna razlika između nacije i naroda koji je uvek povezan sa ljudima. Nacionalna ideologija obično stoji u vezi sa klasnom ideologijom. Apelovanje na nacionalnu celinu je želja da se uguše delovi koji se sastoje od ljudi, bića sposobnih da pate i da se raduju.

"Nacionalnost" se preobraća u idola, zahteva prinošenje ljudskih žrtava, kako to, uostalom, zahtevaju i svi drugi idoli. Ideolozi nacionalizma se ponose time što oni tobože predstavljaju celinu, dok, u isto vreme, drugi različiti pravci predstavljaju delove ove ili one klase. Ali, u stvarnosti, i klasni interes može se lažno izdavati za interes celine. To je samoobmana i obmana. Što se toga tiče, od ogromnog je interesa suprotstavljanje nacionalne ideologije klasnoj. Ideologija klase ima veoma neprijatnu spoljašnjost i veoma su lake retoričke pobede nad njom. Nacionalna celina postoji hiljadu godina, ima veću vrednost od izdvojenih klasa kojih nije bilo u prošlosti i kojih možda neće biti u budućnosti. Ruski, francuski ili nemački narod je, kao istorijska celina, dublja realnost od ruskog, francuskog ili nemačkog proletarijata. Ali, problem se ne rešava, i čak se ni ne postavlja, onda kada se govori o takvim opštim mestima. U izvesnom istorijskom trenutku problem klase može da bude oštriji i urgentniji od nacionalnog problema, i da neodložno traži brzo rešenje upravo radi samog postojanja nacije. Može da se postavi problem integrisanja klase koja je odbačena i prikraćena u životu nacije.

"Nacionalno" je u ličnosti dublje od "klasnog"; to što sam ja Rus je dublje nego to što sam plemić. I tim pre u objektivnoj stvarnosti "klasni" interes može da bude ljudskiji od "nacionalnog" interesa, to jest u njemu može da bude govora o pogaženom ljudskom dostojanstvu, o vrednosti ljudske ličnosti; u "nacionalnom", pak, interesu može biti govora o "opštem" koje nema nikakav odnos prema ljudskom postojanju. S ovim je povezana ocena nacionalizma i socijalizma. Neosporno, nacionalizam je plemenskog porekla, socijalizam je hrišćanskog porekla. Socijalizam (ne komunističkog, to jest ne fašističkog tipa) zanima se za ljude, za ljudske vrednosti, ukoliko nije deformisan lažnim svetonazorom; nacionalizam se, pak, ne zanima za ljude, za njega najviša vrednost nije čovek nego je to objektivisana kolektivna realnost koja nije življenje nego princip.

"Socijalizam" može da bude duhovniji od "nacionalizma", jer "socijalno" može da bude zahtev da čovek čoveku bude brat a ne vuk; zajednički "nacionalni" život, pak, može da bude vučiji. Nacionalisti uopšte ne žele da ljudski život bude u većoj meri zajednički, da bude pravedniji i čovečniji. Pri trijumfu nacionalizma gospodari moćna država nad ličnošću, gospodare bogate klase nad siromašnima. Fašizam, nacional-socijalizam, želi komunitarniji život unutar date nacionalnosti. Ali, on loše to realizuje, dovodi do čudovišnog etatizma i na zverski način se odnosi prema drugim nacionalnostima. Mogućan je nacional-socijalizam, ali u njemu se kao ljudski pojavljuje socijalni elemenat; elemenat, pak rasno-nacionalni znači dehumanizaciju. O socijalizmu je bilo reči ranije.

Nužno je još podvući da nacionalizam uopšte nije istovetan sa patriotizmom. Patriotizam je ljubav prema svojoj otadžbini, svojoj zemlji, svome narodu. Nacionalizam, pak, ne samo da nije ljubav, nego je kolektivni egocentrizam, samosvest, volja za moći i nasiljem nad drugima. Nacionalizam je više izveštačen, on je ideologija u kojoj nema patriotizma. Nacionalna samosvest i egoizam su podjednako grešni i glupi kao i lična samosvest i egoizam, ali njihove posledice su daleko sudbonosnije. Isto tako egoizam i porodična samosvest nose zloslutniji karakter od ličnog egoizma i samosvesti. Nemačka nacionalnomesijanska samosvest, čak kod genijalnih ljudi, kao na primer kod Fihtea, ima komičan karakter; ona se sa strane ne može prihvatati. Svaka projekcija i objektivacija ličnog zla i greha, koja je prenesena na kolektive, rađa maksimum zla i izražava maksimum greha. Tako se učvršćuje čovekovo ropstvo.

Iz knjige Nikolaja Berdjajeva (1874-1948) O čovekovom ropstvu i slobodi

Izvor

Sta vi mislite o nacionalizmu? Osjecate li njegov 'zavodljivi' zov? Koliko se identificirate s nacijom u kojoj ste rodjeni?

[Masamune]

Kad je u pitanju nacionalizam na ovim prostorima Bošnjake treba izuzeti u jednom, a to jeste što nisu mogli u doba kad su nicale nacionalne države širom Evrope dići i svoju.

Sve su one nastajale poprilično na nacionalizmu u to doba u Evropi. Prve nacije su nastajale iz obožavanja vlastitog naroda, etnije, kulture, raznih mitova itd.

Danas imaš razvijene evropske zemlje koje još uvijek drže kipove raznih ljudi koji su bili i mitovi, ali se i na tim mitovima gradila nacija. Nije to samo i isključivo vezano za Srbiju ako to nekome padne na pamet, već je to bio slučaj u svim državama. Kod nas je to zaživilo tek nedavno, a osvještenje još nije završeno.

Međutim, nacionalizam izvan konteksta stvaranja nacije i težnji za stvaranjem država je poguban dugoročno i to je historijski više puta dokazano, jer otvara ogromna vrata mnogim štetnijim pojavama poput fašizma, klerofašizma, rasizma, antisemitizma, islamofobije itd. To su pokazala 2 svjetska rata kao najbolji primjer.

Isto i sa religijskog aspekta i tu ima opravdana kritika nacionalizma. Samo Boga možeš obožavati u svim monoteističkim religijama. Međutim, to je i suviše simplificirano gledište. Da nije bilo nacionalizma u početnim stadijima mnoge države danas ne bi ni postojale.

Pa da sumiram. Nacionalizam nije sporan u svojim početnim stadijima, ali je kasnije vrlo često poguban. Isto tako, nije ni čudo što je isti uglavnom koncentrisan oko desnice u svijetu, a zna se da su desničari vrlo često spremni na sve gore navedeno ukoliko se dočepaju vlasti. Nacionalizam oko lijevog političkog spektra je vrlo rijetka pojava, ali je bilo toga i ima i danas.

[Morgen]

Mislim sve najgore o nacionalizmu. I zastrasujuce puno njih niču odjednom oko mene.

[HAVANA]

Pih kaka

[Koraci_u_noci]

Gori mi je i od zena

[Fuddo]

Pih kaka

Kakav si mi ti ko nacionalista, volis li aleksandru prijovic?

[Morgen]

Pih kaka

Kakav si mi ti ko nacionalista, volis li aleksandru prijovic?

Pitaj ga jel voli mene

[Fuddo]

Kakav si mi ti ko nacionalista, volis li aleksandru prijovic?

Pitaj ga jel voli mene

Havana volis li morgen?

[Masamune]

Ne kvarite temu.

[HAVANA]

Eto sad ne smijem rec da volim morgen a aleksandru veze nisam imao ko je do neki dan...

[ElTriconi]

Kakav si mi ti ko nacionalista, volis li aleksandru prijovic?

Pitaj ga jel voli mene

Nije ti coek da te voli

[Lavlje_srce]

Kad je u pitanju nacionalizam na ovim prostorima Bošnjake treba izuzeti u jednom, a to jeste što nisu mogli u doba kad su nicale nacionalne države širom Evrope dići i svoju.

Sve su one nastajale poprilično na nacionalizmu u to doba u Evropi. Prve nacije su nastajale iz obožavanja vlastitog naroda, etnije, kulture, raznih mitova itd.

Danas imaš razvijene evropske zemlje koje još uvijek drže kipove raznih ljudi koji su bili i mitovi, ali se i na tim mitovima gradila nacija. Nije to samo i isključivo vezano za Srbiju ako to nekome padne na pamet, već je to bio slučaj u svim državama. Kod nas je to zaživilo tek nedavno, a osvještenje još nije završeno.

Međutim, nacionalizam izvan konteksta stvaranja nacije i težnji za stvaranjem država je poguban dugoročno i to je historijski više puta dokazano, jer otvara ogromna vrata mnogim štetnijim pojavama poput fašizma, klerofašizma, rasizma, antisemitizma, islamofobije itd. To su pokazala 2 svjetska rata kao najbolji primjer.

Isto i sa religijskog aspekta i tu ima opravdana kritika nacionalizma. Samo Boga možeš obožavati u svim monoteističkim religijama. Međutim, to je i suviše simplificirano gledište. Da nije bilo nacionalizma u početnim stadijima mnoge države danas ne bi ni postojale.

Pa da sumiram. Nacionalizam nije sporan u svojim početnim stadijima, ali je kasnije vrlo često poguban. Isto tako, nije ni čudo što je isti uglavnom koncentrisan oko desnice u svijetu, a zna se da su desničari vrlo često spremni na sve gore navedeno ukoliko se dočepaju vlasti. Nacionalizam oko lijevog političkog spektra je vrlo rijetka pojava, ali je bilo toga i ima i danas.

Pa i kod Bosnjaka se pojavio izopaceni nacionalizam po kojem vrijedi da - 'nije vazno sta radi (citaj nepotizam, korupcija i otvoreni kriminal), vazno je da je moj'. To je pogresno na toliko razina, da o tome ne treba ni pocinjati diskusiju.

iz toga proizlazi da Bosnjaci nisu sazreli ni duhovno niti intelektualno za nacionalnu drzavu. Isti taj nezdravi odnos se provlaci i kroz vjeru, pa imas ljude koji su vjernici samo za Ramazan (sto nema nikakvog smisla) ili one koji su u vjeri toliko zabrazdili da bi najradije da nas vrate u vrijeme posljednjeg Bozijeg poslanika s.a.w.s. Paradoksalno je da se u vrijeme drzavnog ateizma vjera odrzala u okvirima individualnih familija na najljepsi (umjereni, cisto duhovni nacin), a sada kada se slobodno ispovijeda, njome se mase kao zastavom, nerijetko za neku sitnu licnu dobit. Kao da se izgubila sposobnost promisljanja i samo se reaguje na podrazaje, uvijek i svugdje.

Situacija nije nista bolja ni u okruzenju, ali to nikako ne znaci da trebamo gledati komsijsku i susjedsku bastu i likovati nad njihovim korovom, prije nego sto se pozabavimo vlastitim.

Istovremeno postoji i istinski patriotizam u BiH, nepatvorena ljubav prema domovini kojoj se ne da da propadne bez obzira na razlicite, nerijetko suprotstavljene medjunarodne interese, koje se zbog 'necega' kontinuirano zanimaju za Bosnu. Taj patriotizam je ono sto svi promatraci prepoznaju kao nesto pozitivno u BiH, jer to istinski i jeste. Pred Bosnjacima i Bosancima je dug put kolektivnog sazrijevanja, jacanja patriotizma i obracunavanja s nacionalizmom koji zemlju rovari iznutra na zlokobniji i destruktivniji nacin nego sto su to ucinili mnogi stvarni i potencijalni osvajaci.

[Lavlje_srce]

Jos jedno dobro promisljanje o nacionalizmu (srpskom) ali primjenjivo je na svaki nacionalizam koji je jedan drugom slican kao jaje jajetu:

"Kad je u pitanju etika, kod nacionalista je sve jednostavno i svodi se na sledeći stav: Dobro je kad mi njima pobijemo muškarce, otmemo žene i stoku, a zlo je kad to oni urade nama. I to bi bilo to, tako glasi kategorički imperativ nacionalizma. Vidimo ga na delu svakog dana: srpski nacionalisti bi da otmu teritorije od nekoliko susednih država, hrvatski nacionalisti bi da otkinu parče Bosne, albanski nacionalisti pretenduju na okolne zemlje, bugarski nacionalisti ne priznaju makedonsku naciju ni jezik (sve je to bugarsko vlasništvo), grčki nacionalisti ne priznaju ime Makedoniji (to je grčko vlasništvo), i sve u tom stilu. Nacionalista živi u svetu paranoje, okružen neprijateljima, pa mu je i etika takva: njegovo prirodno stanje je večni rat sa okruženjem, a po mogućstvu i sa celim svetom.
.
.
.
Slično je i sa svim drugim ljudskim mukama i problemima – nacionalizam nema šta da kaže ni o čemu, za razliku od velikih religijskih mislilaca. I još pretenduje da glumi religiju i da postane jedina dogma, jedina istina o čoveku i svetu. Što je najluđe, ljudi to masovno prihvataju i odaju se nacionalističkim strastima bez zadrške, uvećavajući tako sopstvene muke i nevolje. Šta fali budizmu, hrišćanstvu, islamu, judaizmu, hinduizmu? Ili religijama i mitologijama koje više nemaju poklonike, poput grčke na primer, koja je postavila temelj evropske civilizacije? Sve to smo bacili u koš da bismo prigrlili trabunjanja i besmislice nacionalističkih vračeva.

Doduše, ima i sumanutijih stvari u bogatoj istoriji ljudske ludosti. Ako su ljudi već vekovima ubijali u Hristovo ime, ako su od Budinog učenja napravili religiju, pa na kraju počeli čak i u njegovo ime da kolju, ako su pravoverni u raznim konfesijama neprestano progonili jeretike, ako su se stolećima ljudi tukli oko te jedne jedine istine koju baš oni poseduju – zašto onda ne bi napravili religiju i od nacionalizma? Mali je problem što, za razliku od religije, u nacionalizmu ničeg drugog nema osim mržnje, očajanja i nasilja. Tražiti u nacionalizmu utehu, spas, smisao ili prosvetljenje podjednako je budalasto kao kad bi čovek koji tumara danima po pustinji pokušao da utoli žeđ peskom.

Pogotovo kad je reč o metafizičkoj žeđi koja se i ne može utoliti. Kad je u pitanju ova vrsta žudnje, tu je – kako reče Josif Brodski – ponuda uvek neuporedivo manja od potražnje. Religije bar nešto nude, mada je i to premalo, ali to su bar veličanstveni ljudski pokušaji da se „primi neprimljivi položaj čoveka“. Za razliku od nesrećnog nacionalizma, koji je samo još jedan pokušaj da se – što reče Radomir Konstantinović – „prevari egzistencija“."

Izvor

[Masamune]

Kad je u pitanju nacionalizam na ovim prostorima Bošnjake treba izuzeti u jednom, a to jeste što nisu mogli u doba kad su nicale nacionalne države širom Evrope dići i svoju.

Sve su one nastajale poprilično na nacionalizmu u to doba u Evropi. Prve nacije su nastajale iz obožavanja vlastitog naroda, etnije, kulture, raznih mitova itd.

Danas imaš razvijene evropske zemlje koje još uvijek drže kipove raznih ljudi koji su bili i mitovi, ali se i na tim mitovima gradila nacija. Nije to samo i isključivo vezano za Srbiju ako to nekome padne na pamet, već je to bio slučaj u svim državama. Kod nas je to zaživilo tek nedavno, a osvještenje još nije završeno.

Međutim, nacionalizam izvan konteksta stvaranja nacije i težnji za stvaranjem država je poguban dugoročno i to je historijski više puta dokazano, jer otvara ogromna vrata mnogim štetnijim pojavama poput fašizma, klerofašizma, rasizma, antisemitizma, islamofobije itd. To su pokazala 2 svjetska rata kao najbolji primjer.

Isto i sa religijskog aspekta i tu ima opravdana kritika nacionalizma. Samo Boga možeš obožavati u svim monoteističkim religijama. Međutim, to je i suviše simplificirano gledište. Da nije bilo nacionalizma u početnim stadijima mnoge države danas ne bi ni postojale.

Pa da sumiram. Nacionalizam nije sporan u svojim početnim stadijima, ali je kasnije vrlo često poguban. Isto tako, nije ni čudo što je isti uglavnom koncentrisan oko desnice u svijetu, a zna se da su desničari vrlo često spremni na sve gore navedeno ukoliko se dočepaju vlasti. Nacionalizam oko lijevog političkog spektra je vrlo rijetka pojava, ali je bilo toga i ima i danas.

Pa i kod Bosnjaka se pojavio izopaceni nacionalizam po kojem vrijedi da - 'nije vazno sta radi (citaj nepotizam, korupcija i otvoreni kriminal), vazno je da je moj'. To je pogresno na toliko razina, da o tome ne treba ni pocinjati diskusiju.

iz toga proizlazi da Bosnjaci nisu sazreli ni duhovno niti intelektualno za nacionalnu drzavu. Isti taj nezdravi odnos se provlaci i kroz vjeru, pa imas ljude koji su vjernici samo za Ramazan (sto nema nikakvog smisla) ili one koji su u vjeri toliko zabrazdili da bi najradije da nas vrate u vrijeme posljednjeg Bozijeg poslanika s.a.w.s. Paradoksalno je da se u vrijeme drzavnog ateizma vjera odrzala u okvirima individualnih familija na najljepsi (umjereni, cisto duhovni nacin), a sada kada se slobodno ispovijeda, njome se mase kao zastavom, nerijetko za neku sitnu licnu dobit. Kao da se izgubila sposobnost promisljanja i samo se reaguje na podrazaje, uvijek i svugdje.

Situacija nije nista bolja ni u okruzenju, ali to nikako ne znaci da trebamo gledati komsijsku i susjedsku bastu i likovati nad njihovim korovom, prije nego sto se pozabavimo vlastitim.

Istovremeno postoji i istinski patriotizam u BiH, nepatvorena ljubav prema domovini kojoj se ne da da propadne bez obzira na razlicite, nerijetko suprotstavljene medjunarodne interese, koje se zbog 'necega' kontinuirano zanimaju za Bosnu. Taj patriotizam je ono sto svi promatraci prepoznaju kao nesto pozitivno u BiH, jer to istinski i jeste. Pred Bosnjacima i Bosancima je dug put kolektivnog sazrijevanja, jacanja patriotizma i obracunavanja s nacionalizmom koji zemlju rovari iznutra na zlokobniji i destruktivniji nacin nego sto su to ucinili mnogi stvarni i potencijalni osvajaci.

Slažem se, ali bošnjački je uglavnom reakcionizam na druga dva nacionalizma i uglavnom marginalno postoji per se. Kriminal i ostalo treba posmatrati odvojeno, jer nema društva koje nije koruptivno do neke mjere, ali ako imaš jaku državu koliko toliko se to da obuzdati. Mi je nemamo nažalost i kod nas je i sama vlast koruptivna.

Bošnjaci jesu sazrili za nacionalnu građansku državu, ali nisu još uvijek u smislu stavljanja sebe i svojih interesa na prvo mjesto. Imaju i kočnice u Zagrebu i Beogradu također. To sazrijevanje za nacionalnu građansku državu su krvlju morali platiti devedesetih nažalost. Sve dok su i Zagreb i Beograd takvi kakvi su bošnjački nacionalizam će također cvjetati. Islam sam po sebi je antinacionalistički u srži, ali je vrlo teško obuzdati sebe pored neprijatelja Bosne i lijevo i desno. Kad ovo govorim mislim na zvanične politike Hrvatske i Srbije, a ne ujedno i na narode. Da toga nema mi bismo već bili kao Albanija i Albanci gotovo sigurno.

Vrijeme ummeta je davno prošlo vrijeme i nestalo je sa zadnjim kalifatima (ISIL ne brojim oni su školski primjer terorističke organizacije sa izopačenim tumačenjem Kur'ana i Hadisa). I na Bliskom Istoku gdje je srce Islama imaš nacionalne države i svaka gleda svoje interese, a to znači da to isto trebaju raditi i Bošnjaci. Pogubna je i stalna identifikacija sebe sa Turcima, Arapima i ostalim u vidu identiteta i stavljanje toga ispred svega i u prvi plan, jer je to dokaz da taj narod ili ta nacija još uvijek nije završila sav posao sazrijevanja.

[Sioux]

Nekoliko susednih "država" ne bi postojalo bez nacionalizma..

Ceo tekst je paradoksalno jeftina podvala putem aldžezire..

[Lavlje_srce]

Slažem se, ali bošnjački je uglavnom reakcionizam na druga dva nacionalizma i uglavnom marginalno postoji per se. Kriminal i ostalo treba posmatrati odvojeno, jer nema društva koje nije koruptivno do neke mjere, ali ako imaš jaku državu koliko toliko se to da obuzdati. Mi je nemamo nažalost i kod nas je i sama vlast koruptivna.

Bošnjaci jesu sazrili za nacionalnu građansku državu, ali nisu još uvijek u smislu stavljanja sebe i svojih interesa na prvo mjesto. Imaju i kočnice u Zagrebu i Beogradu također. To sazrijevanje za nacionalnu građansku državu su krvlju morali platiti devedesetih nažalost. Sve dok su i Zagreb i Beograd takvi kakvi su bošnjački nacionalizam će također cvjetati. Islam sam po sebi je antinacionalistički u srži, ali je vrlo teško obuzdati sebe pored neprijatelja Bosne i lijevo i desno. Kad ovo govorim mislim na zvanične politike Hrvatske i Srbije, a ne ujedno i na narode. Da toga nema mi bismo već bili kao Albanija i Albanci gotovo sigurno.

Vrijeme ummeta je davno prošlo vrijeme i nestalo je sa zadnjim kalifatima (ISIL ne brojim oni su školski primjer terorističke organizacije sa izopačenim tumačenjem Kur'ana i Hadisa). I na Bliskom Istoku gdje je srce Islama imaš nacionalne države i svaka gleda svoje interese, a to znači da to isto trebaju raditi i Bošnjaci. Pogubna je i stalna identifikacija sebe sa Turcima, Arapima i ostalim u vidu identiteta i stavljanje toga ispred svega i u prvi plan, jer je to dokaz da taj narod ili ta nacija još uvijek nije završila sav posao sazrijevanja.

Simpaticno je kako ti meni pojasnjavas stanje u Bosni. Jedina nada za BiH su jake patriotske snage, dakle ujedinjenje onih koji vole ovu zemlju i rad na njenom jacanju. Pri tome treba imati u vidu da je vec izgubljeno 30 (krucijalnih) godina i da smo trenutno u daleko tezoj poziciji nego sredinom 90=tih.

Nas put nije reakcionizam na komsije i susjede jer njih ne mozemo i necemo promijeniti, pogotovo ne izopacenim nacionalizmom. Vec sam napisala da nas je ta politika 'samo nek je nas' kostala vise nego sva mrznja komsija i susjeda. Mi smo se morali graditi oko jake odbrane i iste takve infrastrukture. Sad je skoro prekasno (dok ono malo drustvenih analiticara i intelektualaca hrabro sute).

Sto se tice Islama, on je jasan i nedvosmislen. Nacionalizma nema. Nama bi trebali biti blizi Ceceni, Malezijci i Indonezani od Arapa i Turaka kad je Islam u pitanju. Nama se radi o glavi 24/7, tu je samo postenje i hrabrost spas. Kao i tolerancija za druge i drugacije, sto nam takodje Islam nalaze.